Właściwy dobór oleju przemysłowego to fundament niezawodnej i efektywnej pracy maszyn. Artykuł przedstawia kompleksowy przegląd klasyfikacji olejów wykorzystywanych w hydraulice, przekładniach, turbinach oraz sprężarkach – z uwzględnieniem dwóch kluczowych parametrów technicznych: lepkości oraz norm jakościowych.
Zrozumienie klasyfikacji olejów przemysłowych pozwala nie tylko dobrać odpowiedni środek smarny do konkretnej aplikacji, ale także ograniczyć ryzyko awarii, zmniejszyć koszty eksploatacji oraz wydłużyć żywotność urządzeń – co przekłada się bezpośrednio na efektywność i bezpieczeństwo procesów przemysłowych.
Oleje hydrauliczne to środki smarne, które pełnią funkcję medium roboczego m.in. w układach sterowania, hydraulice wysokociśnieniowej oraz biohydraulice. Muszą spełniać szereg wymagań technicznych, takich jak stabilność termiczna, dobra filtrowalność, ochrona przed zużyciem elementów współpracujących oraz skuteczna ochrona przed korozją.
Kluczowym parametrem użytkowym olejów hydraulicznych jest ich lepkość. Optymalna lepkość, określona zgodnie z normą ISO 3448 (ISO VG – viscosity grade), zapewnia prawidłowe działanie układu w warunkach zaprojektowanych przez producenta. Najczęściej spotykany zakres lepkości to od około 10 do 68 mm²/s.
Norma DIN 51524 określa wymagania jakościowe dla olejów hydraulicznych stosowanych w różnych typach układów hydrauliki siłowej. Klasyfikacja uwzględnia obecność dodatków uszlachetniających oraz odporność oleju na czynniki eksploatacyjne, takie jak starzenie, korozja czy tarcie mieszane. Dobór odpowiedniego rodzaju oleju jest kluczowy dla zapewnienia niezawodnej pracy systemu, jego trwałości oraz efektywności energetycznej.
Norma ISO 6743 wprowadza międzynarodowy system oznaczeń dla olejów hydraulicznych, uwzględniający ich podstawowe zastosowania oraz rodzaj dodatków uszlachetniających. Klasy te odzwierciedlają poziom zaawansowania technologicznego produktu, a także jego odporność na obciążenia mechaniczne, zmienne warunki temperaturowe czy procesy starzenia. Poniżej przedstawiono podstawowe klasy olejów według tej normy:
Oleje przekładniowe to środki smarne, które odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu sprawnego działania układów przeniesienia napędu oraz przekazywania momentu obrotowego. Ich główne funkcje to: zmniejszanie współczynnika tarcia pomiędzy elementami współpracującymi, odprowadzanie ciepła (chłodzenie), ochrona przed korozją oraz transport zanieczyszczeń.
Podstawową klasyfikacją lepkościową stosowaną w odniesieniu do olejów przekładniowych jest norma ISO 3448 (ISO VG), w której liczba przypisana do danej klasy oznacza średnią lepkość kinematyczną w granicach ±10%. Do pozostałych standardów klasyfikacyjnych należą m.in.: SAE J306, API GL (zakres 1–5) oraz AGMA 9005 (opracowana przez American Gear Manufacturers Association).
Norma DIN 51517 dzieli oleje przekładniowe na klasy w zależności od składu chemicznego oraz dodatków uszlachetniających, które wpływają na ich właściwości eksploatacyjne. Klasyfikacja ta pozwala dobrać odpowiedni środek smarny do specyfiki pracy przekładni — zarówno pod względem warunków obciążenia, jak i ochrony przed zużyciem czy korozją.
Norma ISO 6743 wprowadza szczegółową klasyfikację olejów przekładniowych w oparciu o ich skład, właściwości fizykochemiczne oraz docelowe zastosowanie. Poszczególne klasy oznaczone są skrótem „CK” z literą identyfikującą konkretne właściwości lub zastosowanie, dzięki czemu możliwe jest precyzyjne dopasowanie środka smarnego do warunków pracy przekładni.
Oleje turbinowe to środki smarne o podwyższonej odporności na utlenianie i działanie wysokich temperatur, co umożliwia ich długotrwałą eksploatację w wymagających warunkach pracy. Stosowane są przede wszystkim w układach smarowania turbin parowych, gazowych oraz w układach kombinowanych.
Podstawowy podział olejów turbinowych opiera się na typie urządzenia, zgodnie z klasyfikacją ISO 6743/5:
Warto zaznaczyć, że klasyfikacja ISO 6743/5 nie obejmuje środków smarnych przeznaczonych do turbin lotniczych oraz turbin wiatrowych.
Ze względu na warunki pracy oleje sprężarkowe klasyfikuje się jako osobną grupę środków smarnych. Podlegają kategoryzacji zależnie od temperatury pracy, stopnia sprężania oraz ciśnienia sprężania. Oleje sprężarkowe do urządzeń sprężających powietrze, gazy techniczne, wytwarzających próżnię klasyfikują normy:
Oleje kategoryzowane głównie ze względu na temperaturę pracy np. VCL – środki smarne do układów o temperaturze pracy do 160 °C.
Prawidłowy dobór środków smarnych ma kluczowe znaczenie dla niezawodnej pracy urządzeń przemysłowych. Zarówno oleje hydrauliczne, przekładniowe, turbinowe, jak i sprężarkowe muszą spełniać określone wymagania jakościowe i lepkościowe, dostosowane do warunków eksploatacji. Normy takie jak DIN 51524, ISO 6743, DIN 51517 czy DIN 51506 umożliwiają precyzyjną klasyfikację i dobór produktów zgodnych z wymaganiami technologicznymi danego układu. Właściwe środki smarne nie tylko chronią podzespoły przed zużyciem i korozją, ale również wpływają na efektywność pracy maszyn i wydłużają ich żywotność.
Artykuł przygotował Paweł Pyszny, młodszy specjalista ds. diagnostyki w Ecol Sp. z o.o.
skontaktuj się z nami bezpośrednio:
Certyfikowani diagności – kontakt w sprawie wyników badań
32 450 31 52 laboratorium@ecol.euKancelaria Laboratorium – kontakt w sprawach próbek
32 450 31 11 laboratorium@ecol.eu
Nie udało się nawiązać połączenia z siecią. Upewnij się, że masz dostęp do internetu, a następnie odśwież stronę, aby kontynuować korzystanie z serwisu.
