Jak czytać oznaczenia olejów silnikowych? Techniczne podstawy doboru oleju silnikowego.

klasyfikacja olejów silnikowych

Podstawowym kryterium klasyfikacji olejów silnikowych jest ich lepkość, czyli zdolność do przepływu w różnych zakresach temperatur, co opisuje norma SAE (Society of Automotive Engineers). Obowiązująca obecnie specyfikacja SAE J300 dzieli oleje na klasy zimowe (oznaczane literą „W” – Winter) oraz letnie, co pozwala precyzyjnie określić zachowanie oleju zarówno podczas rozruchu w niskich temperaturach, jak i przy pracy silnika w warunkach pełnego obciążenia termicznego.

Klasy zimowe (0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W) określają minimalną temperaturę, przy której olej zachowuje wystarczającą płynność umożliwiającą skuteczne smarowanie w chwili rozruchu. Im niższa liczba przed literą „W”, tym lepsze właściwości oleju przy niskich temperaturach.

Klasy letnie (20, 30, 40, 50, 60) odnoszą się do lepkości kinematycznej mierzonej w temperaturze 100°C i informują o odporności oleju na ścinanie oraz o jego zdolności do utrzymania stabilnego filmu smarnego w warunkach wysokiego obciążenia cieplnego. Wybór odpowiedniej klasy SAE ma istotne znaczenie dla ochrony silnika, jego efektywności oraz zużycia paliwa – szczególnie w warunkach ekstremalnych.

klasyfikacja American Petroleum Institute

API (American Petroleum Institute) opracowuje i regularnie aktualizuje normy jakościowe dla olejów silnikowych, które stanowią podstawę oceny ich przydatności do różnych typów silników spalinowych. Klasyfikacja API dzieli oleje na dwie główne grupy:

• Seria „S” (Service) – przeznaczona do silników o zapłonie iskrowym, czyli jednostek benzynowych,
• Seria „C” (Commercial) – stosowana w silnikach o zapłonie samoczynnym, czyli wysokoprężnych (diesla), często pracujących w warunkach dużego obciążenia.

• Aktualnie najbardziej zaawansowanym standardem API dla silników o zapłonie iskrowym (seria „S”) jest klasa API SP. Specyfikacja ta została opracowana z myślą o nowoczesnych jednostkach napędowych i uwzględnia m.in.: zwiększoną zdolność oleju do utrzymywania zanieczyszczeń w stanie zawieszonym, poprawioną kompatybilność z systemami redukcji emisji (takimi jak katalizatory trójfunkcyjne), obniżenie zużycia paliwa oraz skuteczniejszą ochronę przed zjawiskiem spalania stukowego przy niskich prędkościach obrotowych (LSPI – Low Speed Pre-Ignition).
• Dla silników o zapłonie samoczynnym najnowsze standardy API CK-4 oraz FA-4 obejmują właściwości zapewniające podwyższony poziom redukcji emisji szkodliwych substancji, ochronę katalizatora, drożność systemu recyrkulacji spalin(EGR), zapobieganie blokowania się filtrów cząstek stałych (DPF, FAP itp) oraz obniżają zużycie silnika.

  Standard CK-4 jest wstecznie kompatybilny, docelowo zastępując CJ-4 spełniając normy emisji z roku modelowego 2017 jak i starszych.

  API FA-4 bez kompatybilności wstecznej, spełnia normy emisji z roku modelowego 2017, cechuje się mniejszą lepkością HTHS (High-Temperature High-Shear) w warunkach wysokiej temperatury i dużych sił ścinających powodując większą oszczędność paliwa.

norma ACEA – europejski odpowiednik klasyfikacji API

Europejskim odpowiednikiem klasyfikacji API jest norma ACEA (Association des Constructeurs Européens d’Automobiles). System ten klasyfikuje środki smarne w zależności od rodzaju silnika, jego konstrukcji oraz zastosowanych systemów oczyszczania spalin, uwzględniając specyficzne wymagania eksploatacyjne silników pracujących w warunkach europejskich.

Wśród olejów sklasyfikowanych zgodnie z normą ACEA, najczęściej stosowanymi są:

• A5/B5 – stosowane w silnikach o zapłonie iskrowym (A) oraz samoczynnym (B); są to oleje przeznaczone do jednostek pracujących w warunkach wysokiego obciążenia i wymagających wydłużonych interwałów wymiany. Charakteryzują się obniżoną lepkością, co sprzyja redukcji oporów wewnętrznych i zużycia paliwa.
• C4 – oleje dedykowane pojazdom wyposażonym w zaawansowane systemy oczyszczania spalin, takie jak filtry cząstek stałych (DPF) oraz układy recyrkulacji spalin (EGR). Znajdują zastosowanie w mocno obciążonych silnikach wysokoprężnych samochodów osobowych i lekkich pojazdów użytkowych.
• E9 – przeznaczone do nowoczesnych silników wysokoprężnych pojazdów ciężarowych, spełniających normy emisji spalin Euro I–V. Oleje te wyróżniają się znakomitymi właściwościami dyspergującymi i utrzymującymi czystość układu korbowo-tłokowego, przy jednoczesnej zgodności z systemami oczyszczania spalin.

warto zapamiętać

• Lepkość oleju silnikowego określana jest przez klasyfikację SAE – im niższy numer zimowy (np. 0W), tym lepsza płynność oleju w niskich temperaturach; klasy letnie (np. SAE 40) informują o zachowaniu oleju w wysokich temperaturach pracy.
• API dzieli oleje na dwie główne grupy:

  • „S” – do silników benzynowych (zapłon iskrowy)
  • „C” – do silników diesla (zapłon samoczynny)
  Najnowsze klasy, takie jak API SP i CJ-4, uwzględniają zaawansowane wymagania dotyczące emisji, ochrony silnika i kompatybilności z systemami oczyszczania spalin.

• ACEA to europejski system klasyfikacji uwzględniający typ silnika, konstrukcję i zastosowane technologie (np. DPF, EGR).

Najczęściej spotykane klasy to:

• A5/B5 – do silników z wydłużonymi interwałami wymiany, niskolepkościowe, oszczędzające paliwo

• C4 – kompatybilne z filtrami DPF i układami EGR

• E9 – do silników ciężarowych zgodnych z normami emisji Euro

• Dobór odpowiedniego oleju powinien zawsze uwzględniać zarówno klasę lepkości (SAE), jak i wymagania jakościowe (API, ACEA), zgodne ze specyfikacją producenta silnika.