Olej turbinowy REMIZ jako filar nowoczesnej polskiej energetyki

olej turbinowy REMIZ i Ecol – wspólna historia

Ecol rozpoczynał swoją działalność w 1992 roku, początkowo realizując zadania w obszarze obsługi smarowniczej i dostaw środków smarnych na potrzeby Elektrowni Rybnik (8 bloków 200 MWe). Dostępne wtedy na rynku polskie oleje turbinowe, produkowane w rafinerii Jasło, przestały w pełni spełniać oczekiwania użytkowników turbin. Co prawda, świeże oleje posiadały parametry użytkowe zgodne z wymaganiami ówczesnych polskich norm oraz polskich producentów turbin, ale cechowały się słabą odpornością na starzenie i miały dużą skłonność do tworzenia osadów eksploatacyjnych – co przekładało się bezpośrednio na konieczność ich częstych wymian, a przede wszystkim prowadziło do poważnych zakłóceń w eksploatacji turbin. Osady starzeniowe stanowiły zagrożenie dla łożysk, układów regulacji turbin i układów uszczelnień wodorowych generatorów. Znane były przypadki poważnych awarii turbin, powodowanych problemami z olejem turbinowym.

Jednocześnie dostępne ówcześnie technologie oczyszczania i filtracji olejów nie były tak zaawansowane i skuteczne jak obecnie. Czynniki te negatywnie wpływały na kondycję i czystość układu olejowego turbozespołów, co powodowało znaczne skrócenie okresów międzyremontowych oraz pogorszenie niezawodności.

Dobry olej turbinowy to przede wszystkim wysokojakościowa baza olejowa stosowana do jego produkcji, charakteryzująca się odpowiednimi właściwościami fizyko-chemicznymi oraz szeregiem dodatków uszlachetniających, w tym inhibitorów utleniania (antyutleniaczy) i dodatków przeciwkorozyjnych.

energetyka potrzebowała nowych rozwiązań

Ecol, jako firma zajmująca się serwisem smarowniczym dla elektrowni, a jednocześnie ówczesny rynkowy dystrybutor olejów przemysłowych z polskich rafinerii południowych, obsługująca branżę energetyczną, zauważył narastające problemy z olejami turbinowymi w polskiej energetyce i podjął starania związane z pozyskaniem produktu nowej generacji.

Założyciel Ecol Sp. z o.o., Kazimierz Majka, wspólnie z ekspertami z branży energetycznej (m.in. Alfredem Śliwą z ZIAD, Anną Kanią z Energopomiaru Gliwice, Sławomirem Wnukiem z Elektrowni Kozienice) oraz technologii produkcji olejów (m.in. Elżbietą Szczawnicką – zastępcą dyrektora ds. technicznych CLN – Centralnego Laboratorium Naftowego w Warszawie), w sierpniu 1992 r. rozpoczęli dialog branżowy nastawiony na znalezienie rozwiązania problemu jakościowego olejów turbinowych, który trapił ówczesną polską energetykę.

wszystkie drogi prowadziły do Gdańska

CLN w Warszawie wiedziało, że w Polsce tylko Rafineria Gdańska była w stanie sprostać wymaganiom jakościowym, przy jednoczesnym zachowaniu takiej ceny finalnego produktu, która byłaby akceptowalna w polskich realiach lat 90. Najważniejszym czynnikiem sukcesu stała się dostępność bardzo nowoczesnego bloku olejowego w rafinerii, dobre możliwości zakładu blendingu olejów oraz doskonałe właściwości ropy naftowej importowanej z Bliskiego Wschodu.

Ówczesne kierownictwo Rafinerii Gdańskiej, z dyrektorem produkcji Mariuszem Lipowiczem na czele, oraz grono technologów i pracowników zespołu produkcji (m.in. Mieczysław Broniszewski, Andrzej Dudek, Henryk Szmyd, Aleksandra Dołęcka) podjęło wyzwanie i po analizie potrzeb przedstawionych przez Ecol rozpoczęło prace nad opracowaniem technologii oleju turbinowego. Zręby technologii produkcji pierwszych olejów turbinowych w Rafinerii Gdańskiej zostały opracowane z udziałem CLN w Warszawie, przy bezpośrednim udziale Elżbiety Szczawnickiej, która od początku uczestniczyła w opracowywaniu technologii produkcji polskich olejów turbinowych w Rafinerii Jasło.

Warto zaznaczyć, że Rafineria Gdańska w tamtym momencie nie produkowała tak zaawansowanych olejów przemysłowych jak oleje turbinowe.

Po szeregu testów produkcyjnych w skali laboratoryjnej przyszedł czas na pierwsze komercyjne partie produkcyjne. W Rafinerii Gdańskiej zapadła decyzja o nazwaniu rodziny olejów turbinowych „REMIZ”. Pierwszymi olejami były REMIZ TU-32 i REMIZ TU-46, przeznaczone dla turbin parowych. Jednakże lepkość w klasie VG-32 była najpowszechniej stosowana w turbinach energetycznych dużej mocy w Polsce.

kilka tysięcy megawatów na dobry początek
– pierwsze wdrożenie oleju turbinowego REMIZ

Pierwsze wdrożenie oleju REMIZ TU-32 miało miejsce w styczniu 1993 roku w Elektrowni Rybnik (wówczas 8 bloków o mocy 200 MWe), a kilka miesięcy później w Elektrowni Kozienice (wówczas 8 bloków o mocy 200 MWe i 2 bloki o mocy 500 MW).

Zarówno parametry fizykochemiczne, jak i charakterystyka „starzenia się” olejów turbinowych REMIZ były przedmiotem licznych badań i publikacji, opracowywanych zarówno przez Ecol Sp. z o.o., jak i niezależne jednostki badawczo-pomiarowe. Należały do nich m.in. Zakłady Pomiarowo-Badawcze Energetyki „Energopomiar” Gliwice, Zakład Informatyki, Automatyki i Diagnostyki „ZIAD – Katowice”, Centralne Laboratorium Naftowe w Warszawie oraz większość zakładowych laboratoriów w elektrowniach zawodowych. Oleje były również badane przez producentów turbin, w tym Zamech w Elblągu.

Eksperci zgodnie potwierdzali, że oleje z Rafinerii Gdańskiej cechowały się wyjątkowo dużą odpornością na utlenianie, niską tendencją do wydzielania osadów oraz innymi bardzo dobrymi parametrami użytkowymi, takimi jak dobra odporność na emulgowanie, niska skłonność do pienienia i skuteczne wydzielanie powietrza. Co równie istotne, oleje charakteryzowały się powtarzalną jakością, a rafineria dysponowała dużym potencjałem produkcyjnym, pozwalającym na zaspokojenie znaczącego zapotrzebowania rynku.

Wymienione ośrodki badawcze przeprowadziły również szereg testów dotyczących bezpieczeństwa stosowania olejów REMIZ w układach olejowych po innych olejach.

wyzwania dystrybucji oleju trubinowego REMIZ

Wyzwaniem w dystrybucji okazała się właściwa logistyka dostaw. Ecol, mając świadomość, że jakość oleju może ulec pogorszeniu na etapie dostawy i dystrybucji wewnątrzzakładowej, opracował system nadzoru jakościowego obejmujący cały proces – od nalewu w rafinerii aż po przekazanie produktu klientom.

W połowie lat 90. Ecol jako pierwszy w polskiej branży olejowej zaczął stosować do obrotu olejami REMIZ zbiorniki 1000-litrowe produkcji firmy Mauser. Nazwa ta stała się potocznym określeniem dla paletopojemników o tej pojemności. Wprowadzenie przez Ecol własnych pojemników Mauser, przeznaczonych wyłącznie dla olejów REMIZ, pozwoliło wyeliminować ryzyko ich zanieczyszczenia innymi gatunkami olejów, co zapewniło ich najwyższą jakość i czystość podczas dostawy.

Proces łańcucha dostaw uzupełniał dodatkowy, niezależny system kontroli jakości, prowadzony przez Ecol w ramach dystrybucji. Każda partia oleju turbinowego REMIZ, wyprodukowana w rafinerii, była sprawdzana przez Ecol w laboratorium badawczym, najpierw w systemie zleconym, a ostatecznie we własnym laboratorium badawczo-diagnostycznym.
Warto podkreślić, że na sukces olejów REMIZ wpłynęło także wdrożenie w 1992 r. przez Ecol technologii hydrodynamicznego czyszczenia i turbulentnego płukania układów olejowych turbin w polskiej energetyce. Dzięki temu możliwe było dokładne oczyszczenie układów z osadów eksploatacyjnych i zalewanie olejami REMIZ do czystych systemów, bez ryzyka ich skażenia lub mieszania z pozostałościami starych olejów.
Do roku 2000 oleje turbinowe REMIZ TU-32 i TU-46 były już wykorzystywane praktycznie we wszystkich elektrowniach i elektrociepłowniach zawodowych w Polsce, zwłaszcza w turbinach o mocy powyżej 50 MW.

W wielu turbogeneratorach o mocy 200 MW polskie oleje turbinowe REMIZ TU-32, pod nadzorem Ecol, pracowały bez wymiany przez około 20 lat, co odpowiada około 140 tys. godzin eksploatacji.

Po 1989 r. polskie oleje REMIZ wygrały wyścig o prymat w branży olejów turbinowych, pokonując konkurencję z zagranicy.

CORVUS i olej turbinowy REMIZ TG

Wraz z rozwojem palety produktowej do oferty Rafinerii Gdańskiej po 1995 roku wprowadzono oleje CORVUS, dedykowane m.in. sprężarkom powietrza i przekładniom ze sprzęgłami hydrokinetycznymi Voith, które były stosowane w pompach wody zasilającej w blokach energetycznych. Produkty te zdobyły znaczną część rynku olejów specjalistycznych w energetyce oraz w przemyśle ciężkim, takim jak przemysł chemiczny, petrochemiczny, hutniczy, metalurgiczny i wydobywczo-hutniczy miedzi.

Na bazie doświadczeń z olejami CORVUS opracowano rodzinę olejów REMIZ TG, charakteryzujących się podwyższonymi właściwościami smarnymi i większą odpornością na utlenianie w warunkach wysokich temperatur. Były one przeznaczone do turbin gazowych, przemysłowych turbin parowych z przekładniami oraz kompresorów przemysłowych. Pierwsze wdrożenie oleju REMIZ TG-46 miało miejsce w 2002 roku w EC Lublin-Wrotków w turbinie gazowej produkcji Ansaldo Energia, pierwszej tego typu w Polsce.

Obecnie oleje REMIZ są dostępne również w wersjach opartych na bazach olejowych grupy III pod nazwą REMIZ TG SUPER, które dedykowane są najbardziej wymagającym aplikacjom, w tym turbinom gazowym. Oleje REMIZ TU znalazły również szerokie zastosowanie w energetyce wodnej.

W miarę zmian na rynku turbin oleje rodziny REMIZ zyskały aprobatę wielu czołowych producentów turbin, takich jak ABB Zamech (wdrożenie w nowych turbinach 225 MW w Elektrowni Turów na początku lat 2000), Alstom Power (turbina 858 MW w Elektrowni Bełchatów, turbiny 480 MW w Elektrowni Pątnów II i 460 MW w Elektrowni Łagisza), GE Power (turbina gazowa 9FB w CCGT Włocławek), Siemens Power (turbiny w EC Siekierki i blok 910 MW w Elektrowni Jaworzno) czy Mitsubishi Power (blok 1075 MW w Elektrowni Kozienice). Oleje REMIZ są również używane w turbinach pozostałych producentów obecnych na polskim rynku, takich jak Doosan Škoda Power, Ekol Brno czy MAN Turbo.

Szacuje się, że od 1993 roku na rynek dostarczono około 24 000 ton olejów turbinowych REMIZ. Największy układ olejowy w pojedynczej turbinie parowej (1075 MWe), używający oleju REMIZ TU 32, ma pojemność około 70 m³, natomiast największy układ w zespole gazowo-parowym (CCGT) o mocy 480 MW, w którym zastosowano olej REMIZ TG SUPER 32, wynosi około 50 m³.

Oleje turbinowe REMIZ były dostarczane przez Ecol m.in. na projekty energetyczne w Bangladeszu, Izraelu, Wielkiej Brytanii, Czechach, Austrii i wielu innych krajach. Produkty z Gdańska stały się kluczowe dla polskiej energetyki, a marka REMIZ jest dziś synonimem oleju turbinowego. Rafineria Gdańska została dzięki temu uznana za jednego z czołowych producentów nowoczesnych środków smarnych.

W Ecol jesteśmy dumni, że wraz z Rafinerią Gdańską, a później LOTOS Oil (obecnie ORLEN OIL), udało się stworzyć partnerski, innowacyjny na skalę światową system dystrybucji i serwisu olejów turbinowych, który wciąż funkcjonuje z sukcesami.

Oleje REMIZ nie tylko stały się liderem rynku olejów turbinowych w Polsce, ale również wyznaczyły standardy jakości i innowacji na rynku energetycznym. Dzięki współpracy między Ecol, Rafinerią Gdańską i kluczowymi ekspertami z branży, udało się stworzyć produkt, który wpłynął na rozwój polskiej energetyki i zdobył uznanie na rynkach międzynarodowych.

podsumowanie:
 
oleje REMIZ i rozwój polskiego rynku olejów turbinowych

1. geneza i potrzeby rynku

• W latach 90. polska energetyka borykała się z problemami jakości olejów turbinowych, które wpływały na skrócenie okresów międzyremontowych i niezawodność urządzeń.
• Ecol, jako serwis smarowniczy i dystrybutor olejów przemysłowych, zauważył narastające trudności i zapoczątkował współpracę z ekspertami z branży energetycznej i technologii produkcji olejów.

2. powstanie olejów REMIZ

• Kluczową rolę odegrała Rafineria Gdańska, dysponująca nowoczesnym blokiem olejowym i bazą technologiczną, oraz Centralne Laboratorium Naftowe w Warszawie.
• W 1993 roku na rynku pojawiły się pierwsze oleje turbinowe REMIZ TU-32 i TU-46, przeznaczone dla turbin parowych.

3. innowacyjność i jakość

• Oleje REMIZ wyróżniały się wysoką odpornością na utlenianie, niską skłonnością do pienienia i dużą czystością, co było potwierdzone przez niezależne badania w Polsce i za granicą.
• Wdrożono innowacyjne technologie dystrybucji, takie jak stosowanie pojemników Mauser 1000 l, które wyeliminowały ryzyko zanieczyszczenia oleju podczas transportu.

4. wsparcie technologiczne Ecol

• Ecol wprowadził hydrodynamiczne czyszczenie i turbulentne płukanie układów olejowych, co umożliwiło zalewanie nowych olejów do czystych układów, eliminując ryzyko mieszania z pozostałościami starych olejów.

5. rozwój produktu i wdrożenia

• Po 1995 roku do oferty wprowadzono oleje CORVUS dla przemysłu ciężkiego oraz ulepszone oleje REMIZ TG dla turbin gazowych i parowych, dostosowane do pracy w podwyższonych temperaturach.
• Pierwsze wdrożenie oleju REMIZ TG-46 miało miejsce w EC Lublin-Wrotków w 2002 roku.

6. międzynarodowe uznanie

• Oleje REMIZ zdobyły aprobaty od czołowych producentów turbin, takich jak ABB, Alstom, GE Power, Siemens i Mitsubishi Power, co potwierdza ich wysoką jakość i zgodność z wymaganiami technicznymi.
• Produkty te zostały wykorzystane w projektach energetycznych w Polsce i za granicą, m.in. w Bangladeszu, Wielkiej Brytanii, Izraelu czy Czechach.

7. znaczenie dla polskiej energetyki

• Szacuje się, że od 1993 roku na rynek dostarczono ok. 24 000 ton olejów REMIZ.
• Oleje REMIZ stały się synonimem olejów turbinowych w polskiej energetyce, będąc fundamentem długoterminowej niezawodności urządzeń.

8. nowoczesność i perspektywy

• Obecnie oleje REMIZ TG SUPER, oparte na bazach grupy III, odpowiadają na potrzeby najbardziej wymagających aplikacji, takich jak turbiny gazowe nowej generacji.